Czas przeszły Perfekt

Przyjacielu!

Wyobraź sobie taką sytuację: siedzisz przy stole z samymi Niemcami. Sytuacja dosyć drętwa. Nikt się nie odezwie ani nic. Więc jeden Niemiec pyta (że niby chce rozładować atmosferę): „Co robisz?” A Ty odpowiadasz „Jem zupę.” Na to on, z braku innych pasjonujących tematów do rozmowy pyta, niemal tak samo, a jednak inaczej: „A co robiłeś wczoraj?”

CO TERAZ?! JAK MAM MU POWIEDZIEĆ, ŻE WCZORAJ JADŁEM ZUPĘ???

Nie bój się!

Jeżeli przeczytasz dokładnie tą notkę, nic strasznego Cię nie czeka! Nawet przy stole z samymi Niemcami!

Czas przeszły Perfekt – czyli jak powiedzieć coś, co już się wydarzyło.

Perfekt - zastosowanie

Czas przeszły Perfekt nie jest jedynym czasem przeszłym w języku niemieckim. Oprócz niego jest jeszcze czas Imperfekt, a także czas zaprzeszły Plusquamperfekt. Wyraźne różnice pomiędzy poszczególnymi czasami przedstawia osobny artykuł, który znajdziesz tutaj. Kiedy stosujemy czas przeszły Perfekt?

• Kiedy wyrażamy czynność zakończoną, której skutki sięgają teraźniejszości.
  
  
  
  
  
• W bezpośrednich dialogach, w których mówimy o sobie bądź o innych osobach. Czyli do obgadywania idealny :)
  
  
  
• Ponad to, Perfekt przeważa w południowej części Niemiec.
  
  
  

UWAGA! Wśród uczących się języka niemieckiego utarło się, że czas przeszły Perfekt to czas dokonany, a Imperfekt to niedokonany. Nic bardziej mylnego!!! Jest to zupełnie błędne tłumaczenie na język polski, gdyż oby dwa czasy mogą wyrażać zarówno dokonany jak i niedokonany aspekt czasownika.

Perfekt – co, gdzie i jak w zdaniu.

Czas przeszły Perfekt jest czasem złożonym, tzn składa się z dwóch części: odmienionego czasownika posiłkowego haben lub sein oraz nieodmiennego imiesłowu czasu przeszłego, tzw. Partizip II (lub Partizip Perfekt). W zdaniu oznajmującym czasownik posiłkowy zawsze stoi na drugim miejscu, natomiast Partizip II na końcu zdania.

Przykładowe zdania:

Ich habe gestern Suppe gegessen. (nawet się zrymowało)

Jadłem wczoraj zupę.

Er ist zu seiner Oma gekommen.

On przyjechał do swojej babci.

Am Montag hat Monika groß eingekauft.

Monika zrobiła w poniedziałek duże zakupy.

Skoro już wiemy z czego składa się czas przeszły Perfekt, przejdźmy do konkretów.

Tak po męsku.

Jak tworzymy Partizip II?

Niemieckie czasowniki dzielą się na słabe (regularne) i mocne (nieregularne). Czasowniki słabe, które (na szczęście!) są zdecydowaną większością czasowników niemieckich dały się podporządkować pewnym regułom...

Tworzenie Partizip II czasowników słabych – czas przygotowania – 5 sekund (10 dla opornych :))

składniki:

-czasownik regularny

-umiejętność odmiany czasownika

przygotowanie:

1. Odmieniamy czasownik do trzeciej osoby liczby pojedynczej (ignorujemy zaimek osobowy)
2. Dodajemy przedrostek „ge-”

Przykłady:

machen → macht → gemacht

kaufen → kauft → gekauft

lieben → liebt → geliebt

ALE:

• Czasowniki regularne zakończone na -ieren nie otrzymują przedrostka „ge-”, a jedynie końcówkę -t (tj. w odmianie do trzeciej osoby liczby pojedynczej)

Przykłady:

studieren → studiert

fotografieren → fotografiert

produzieren → produziert

CIEKAWOSTKA Czasowniki zakończone na -ieren są nazywane „czasownikami XXI wieku”, gdyż wiele z nich wyraża czynności typowe dla współczesności, np. telefonieren, fotografieren...

• Czasowniki nierozdzielnie złożone, podobnie jak czasowniki z końcówką -ieren, nie otrzymują przedrostka ge-, a jedynie końcówkę -t

Przykłady:

erklären → erklärt

verlieben → verliebt

• Czasowniki rozdzielnie złożone otrzymują przedrostek -ge między przedrostkiem czasownika a czasownikiem ( patrz przykłady poniżej)

aufmachen → aufgemacht

vorstellen → vorgestellt

Czasowniki mocne..

natomiast się zbuntowały i niestety ich form Partizip II należy nauczyć się na pamięć z tabelki czasowników nieregularnych.

[TABELKACZASOWNIKÓW NIEREGULARNYCH – KLIKNIJ!]

Merk dir! Czasowniki mocne, rozdzielnie złożone, podobnie jak w przypadku czasowników słabych, otrzymują przedrostek ge- pomiędzy przedrostkiem czasownika a czasownikiem: annehmen → angenommen aussprechen → ausgesprochen Przy czasownikach mocnych, nierozdzielnie złożonych, tak jak przy czasownikach słabych, nie występuje przedrostek ge-: begehen → begangen gefallen → gefallen

Podsumowując...

Tworzenie Partizip II? To proste! Ordnung muss sein!

1. Twój czasownik jest...
   a) regularny (idź do pkt 2.)
   b) nieregularny (idź do pkt 3.)
2. Mój czasownik:
   a) ma końcówkę -ieren (idź do pkt 2.1.)
   b) jest rozdzielnie złożony (idź do pkt 2.2.)
   c) jest nierozdzielnie złożony (idź do pkt 2.3.)
   d) żaden z wymienionych (idź do pkt 2.4.)

1. Odmieniasz czasownik do trzeciej osoby liczby pojedynczej. Nie dodajesz przedrostka ge-!
2. Odmieniasz czasownik do trzeciej osoby liczby pojedynczej, a przedrostek ge- wstawiasz pomiędzy przedrostek czasownika, a czasownik.
3. Odmieniasz czasownik do trzeciej osoby liczby pojedynczej. Nie dodajesz przedrostka ge-!
4. Odmieniasz czasownik do trzeciej osoby liczby pojedynczej i dodajesz przedrostek ge-.

3. Mój czasownik jest:
   a) rozdzielnie złożony (idź do punktu 3.1.)
   b) nierozdzielnie złożony (idź do punktu 3.2.)
   c) żaden z wymienionych. (idź do punktu 3.3.)

1. Odczytujesz imiesłów czasu przeszłego z tabeli czasowników nieregularnych, a przedrostek ge- wstawiasz pomiędzy przedrostek czasownika a czasownik.
2. Odczytujesz imiesłów czasu przeszłego z tabeli czasowników nieregularnych. Nie dodajesz przedrostka ge-.
3. Odczytujesz imiesłów czasu przeszłego z tabeli czasowników nieregularnych.

Skoro już wiemy jak utworzyć Partizip II, zajmijmy się jeszcze jedną kwestią...

Sein czy haben?

Oto jest pytanie...

Sein używamy gdy:

• mamy do czynienia z czasownikami, wyrażającymi ruch bądź kierunek z punktu A do punktu B, czyli na przykład: gehen, kommen, fliegen, springen, schwimmen, itp.
  
  
  
• z czasownikami wyrażającymi zmianę stanu, a konkretnie wyrażającymi proces przejścia ze stanu A do stanu B, np.:

einschlafen ale nie schlafen

(zasypiać)                 (spać)

sich setzen ale nie sitzen

(siadać)        (siedzieć)

Wyjątek – stehen – stać Ich bin vor dem Kino gestanden. Stałem przed kinem.

• przy czasownikach werden, bleiben, sein

A teraz najprostsze zdanie w tej notce...

W pozostałych przypadkach używamy haben =)

TIPP Nie popadajmy w skrajność interpretacyjną, tj. „Mam czasownik „kaufen”. Jak ja robię zakupy to chodzę, więc użyjmy sein”. To błąd. Moi drodzy, nie można sobie skrajać gramatyki niemieckiej na własne potrzeby. Czasownik musi bezpośrednio, a nie pośrednio wyrażać ruch, czy zmianę stanu, tak jak czasownik gehen, który bezpośrednio wiąże się z ruchem i nie da się inaczej!

Merk dir! Niektóre czasowniki tworzą Perfekt zarówno z haben jak i sein, w zależności od tego, czy są to czasowniki przechodnie (wtedy używamy haben), czy nieprzechodnie wyrażające ruch (wówczas stosujemy sein). Zobacz na przykłady poniżej: - Karl ist nach Hause gefahren. Karl pojechał do domu. - Karl hat się nach Hause gefahren Karl zawiózł ją do domu.

Perfekt z czasownikami modalnymi

• Jeżeli czasownik modalny występuje samodzielnie (bez bezokolicznika innego czasownika), wówczas czasownik modalny występuje, tak jak przy pozostałych czasownikach, w formie Partizip II.
  Ich habe das nicht gekonnt.
  Nie potrafiłam tego.

• Jeżeli czasownik modalny występuje z innym czasownikiem, wówczas oby dwa czasowniki są bezokolicznikami.
  
  Ich habe nie Arzt weden wollen.
  Nigdy nie chciałem zostać lekarzem.
  
  Er hat nicht weinen können.
  On nie potrafił płakać.

Merk dir! Czasowniki modalne zawsze tworzą czas Perfekt z haben.

Przykłady zdań w czasie przeszłym Perfekt

Das Mittagessen hat mir sehr gut geschmeckt.

Obiad smakował mi bardzo dobrze.

Klaudia hat heute nicht so gut ausgesehen.

Klaudia wyglądąła dzisiaj niezbyt dobrze.

Am Montag sind wir zu unserer Oma gekommen.

W poniedziałek przyjechaliśmy do naszej babci.

Bist du um 10 Uhr in der Schule gewesen?

Byłaś o dziesiątej w szkole?

Wann bist du geboren?

Kiedy się urodziłeś?

Oliver hat gestern zum Arzt gelaufen mussen.

Oliver musiał wczoraj biec do lekarza.

Meine Großmutter ist gestorben.

Moja babcia umarła.

Ich habe mein Keller aufgeräumt.

Posprzątałem swoją piwnicę.

Ufff...

Pomyślałeś sobie zapewne: „I co, ja mam się uczyć tylu reguł tylko po to, żeby móc powiedzieć jakiemuś Niemcowi, że jadłem wczoraj zupę?!”

Tak naprawdę dzięki znajomości czasu przeszłego Perfekt możesz znacznie więcej!

→ powiedzieć wile innych faktów ze swojego życia. A jeśli nic ciekawego nie przeżyłeś, to z cudzego.

→ Łatwiej się nauczysz innych zagadnień, tj: czas zaprzeszły Plusquamperfekt, strona bierna (Passiv) czy tryb przypuszczający (Konjunktiv)

→ Zrozumiesz lepiej Niemca, Austriaka czy Szwajcara!

Warto? Warto!

Pocieszę Cię... To już KONIEC naszych zmagań z Perfektem :).

Możesz powiedzieć z czystym sumieniem...

JADŁEM WCZORAJ ZUPĘ!!!

Jakby tego było mało... Powiesz to na poziomie perfekt ;).

Smutno Ci z powodu rozstania z czasem przeszłym Perfekt? :(

Nie smutaj!

Możesz zrobić jeszcze ćwiczenia, SKOMENTOWAĆ ten artykuł i odwiedzić naszą stronę na Facebooku!

A potem ucz się dalej i wzrastaj i stawaj się perfek(t)cyjny.

Grüße und Küsse!

Bis gleich!